- λερναία
- Αρχαιοελληνική μυστηριακή γιορτή, την οποία τελούσαν στη Λέρνα (βλ. λ.) προς τιμήν της Δήμητρας και του Διόνυσου. Σύμφωνα με τον Παυσανία, στη περιοχή αυτή, κοντά στον Ερασίνο ποταμό, υπήρχε λίθινος περίβολος από τον οποίο πραγματοποιήθηκε, σύμφωνα με την παράδοση, η κατάβαση του Πλούτωνα στο βασίλειό του, τον Άδη, όταν απήγαγε την Περσεφόνη. Περίπου από την ίδια περιοχή λέγεται ότι κατέβηκε στον Άδη και ο Διόνυσος για να φέρει επάνω τη μητέρα του Σεμέλη. Την είσοδο πληροφορήθηκε από κάποιον κάτοικο της περιοχής ονομαζόμενο Πρόσυμνο, ο οποίος δέχτηκε, με τον όρο να γίνει εραστής του Διονύσου. Επειδή όμως ο θεός δεν τον βρήκε ζωντανό όταν επέστρεψε στην επιφάνεια, φρόντισε να κατασκευάσει φαλλικά σύμβολα για να αναπαραστήσει την ερωτική συνεύρεση. Σύμφωνα με τον Παυσανία, κατά τη νυχτερινή γιορτή των Λ., οι Αργείοι έφερναν τη φωτιά από την ιερή τοποθεσία της Άρτεμης Πυρωνείας, η οποία βρισκόταν στο αρκαδικό όρος Κράθις. Κατά τον Πλούταρχο, οι Αργείοι καλούσαν τον Διόνυσο, τον οποίο ονόμαζαν βουγενή, με σάλπιγγες και έριχναν στα νερά ένα αρνί για τον θυροφύλακα του Άδη. Κατά μία άλλη εκδοχή, την οποία απέρριψε ο Αρριφών, τα Λ. καθιερώθηκαν από τον μυθολογικό Φιλάμμωνα, μουσικό και οργανωτή μυστηριακών τελετών. Ο Σουηδός αρχαιολόγος Νίλσον (1874-1967) αναφέρει ότι τα Λ. είχαν στο επίκεντρό τους τον Διόνυσο και τη Δήμητρα Πρόσυμνα, δηλαδή δύο θεότητες της βλάστησης. Η λατρεία του Διονύσου είχε φαλλικό χαρακτήρα και αποσκοπούσε στην ευφορία των δέντρων, της βλάστησης, των κοπαδιών αλλά και των ανθρώπων. Όπως φαίνεται και από επιγραφές που βρέθηκαν, η τελετή της μύησης στη Λέρνα γινόταν και για τους δύο θεούς. Στους κατοπινούς χρόνους, τα Λ. εμπλουτίστηκαν με στοιχεία της ελευσίνιας λατρείας, από τα οποία το χαρακτηριστικότερο είναι η εμφάνιση της Κόρης δίπλα στη Δήμητρα.
* * *ηζωολ. βλ. Λερναίος.
Dictionary of Greek. 2013.